خودروهای خانواده RD و روا (Roa)، به دلیل ساختار مهندسی منحصربه فردشان که ترکیبی از بدنه مستحکم پژو ۴۰۵ و سیستم انتقال قدرت پیکان است، ویژگیهای دینامیکی خاصی دارند. وزن خالص این خودروها در مقایسه با سیستم ترمز اولیه پیشبینی شده برای آنها بالا است. از سوی دیگر، به دلیل دیفرانسیل عقب بودن این خودروها، توزیع وزن در هنگام شتابگیری و ترمزگیری با خودروهای دیفرانسیل جلو متفاوت است.
زمانی که شما با یک خودروی RD ترمز می گیرید، به دلیل مرکز ثقل خاص و سیستم تعلیق آن، بخش بزرگی از وزن خودرو به سمت جلو پرتاب میشود. این پدیده تنش بسیار زیادی را به دیسکها، لنتها و کالیپرهای محور جلو وارد می کند. در این لحظه حساس، مجموعه بوستر ترمز کامل RD به عنوان قلب تپنده امنیت خودرو وارد عمل میشود. وظیفه این مجموعه، تبدیل کوچک ترین فشار پای راننده به یک قدرت هیدرولیکی عظیم است تا بتواند این حجم از اینرسی و انرژی جنبشی را در کمترین مسافت ممکن مهار کند.
کالبدشکافی فنی مجموعه بوستر ترمز کامل RD
بوستر ترمز چیست و چگونه کار می کند؟
بوستر ترمز که در میان تعمیرکاران به (بوستر خلاء) نیز معروف است، وظیفه تقویت نیروی پای راننده را بر عهده دارد. درون این قطعه یک دیافراگم لاستیکی بزرگ وجود دارد که محیط را به دو محفظه تقسیم می کند.
زمانی که شما پدال را فشار نمی دهید در هر دو طرف دیافراگم خلاء وجود دارد (که توسط منیفولد موتور تامین میشود). به محض فشار دادن پدال، در یک سمت دیافراگم هوای جو وارد شده و اختلاف فشار ایجاد شده، پیستون پمپ ترمز را با قدرتی چند برابر فشار پای شما به جلو می راند.
نقش پمپ ترمز در مجموعه کامل
در یک مجموعه بوستر ترمز کامل RD، پمپ ترمز روی بدنه بوستر سوار شده است وظیفه پمپ، تبدیل نیروی مکانیکی بوستر به فشار هیدرولیکی روغن ترمز است. اگر پمپ دچار کوچک ترین نشتی داخلی باشد، حتی با بهترین بوستر هم ترمز شما (خالی) خواهد کرد.
بررسی انواع مدل های موجود در بازار (انتخاب بین استاندارد و تقویت شده)
یکی از مهم ترین سوالات مالکان RD این است: (آیا همان بوستر فابریک را بخرم یا آن را تقویت کنم؟)
بوستر ۸ اینچ (کلاسیک)
این مدل برای سالها روی خودروهای پیکان و RD نصب میشد.
- مزایا: طراحی ساده، قیمت ارزانتر، اشغال فضای کمتر در محفظه موتور.
- معایب: قدرت ترمزگیری متوسط، خستگی پا در ترافیکهای طولانی به دلیل نیاز به فشار بیشتر روی پدال.
بوستر ۹ اینچ (مدل ارتقا یافته/طرح ۴۰۵)
امروزه اکثر متخصصان توصیه میکنند هنگام تعویض، از مجموعه بوستر ترمز کامل RD با سایز ۹ اینچ استفاده کنید.
- چرا ۹ اینچ؟ طبق قوانین فیزیک، با افزایش قطر دیافراگم، سطح مقطعی که تحت تاثیر اختلاف فشار قرار می گیرد بزرگتر شده و در نتیجه قدرت خروجی به شدت افزایش مییابد.
- تجربه رانندگی: پدال ترمز به شدت نرم شده و با کوچکترین فشار، عمل ترمزگیری آغاز میشود. این موضوع در رانندگیهای اتوبانی و سرعتهای بالا، امنیت خودرو را چندین پله ارتقا میدهد.
راهنمای خرید اقتصادی
در بازار امروز، قیمتها بر اساس کیفیت متریال (بهویژه لاستیک دیافراگم و پیستون های پمپ) دسته بندی میشوند.
| نوع مجموعه | سطح کیفی | عمر مفید تخمینی |
| مجموعه ۸ اینچ اقتصادی | معمولی | ۲ تا ۳ سال |
| مجموعه ۸ اینچ درجه یک | عالی | ۵ سال به بالا |
| مجموعه ۹ اینچ تقویت شده | صادراتی/گرید A | ۷ سال به بالا |
نکته تخصصی:
هنگام خرید مجموعه بوستر ترمز کامل RD، به رنگ بدنه دقت کنید. قطعات نو دارای رنگ پودری کوره ای هستند که با ناخن کنده نمیشود قطعات بازسازی شده معمولاً با رنگهای فوری ارزانقیمت رنگآمیزی میشوند تا عیوب بدنه پوشانده شود.
علائم حیاتی خرابی (چه زمانی خرید قطعه جدید الزامی است؟)
سیستم ترمز برخلاف بسیاری از بخشهای خودرو، پیش از شکست کامل، سیگنالهای هشداردهندهای ارسال می کند. شناخت دقیق این علائم به شما کمک می کند تا پیش از آنکه پدال ترمز در یک موقعیت بحرانی زیر پای شما خالی شود، اقدام به تعویض مجموعه بوستر ترمز کامل RD کنید. در ادامه، سه نشانه اصلی را از منظر مهندسی بررسی میکنیم:
۱. سفت شدن غیرطبیعی پدال
این پدیده که در اصطلاح فنی به آن (چوب شدن پدال) میگویند، شایع ترین نشانه خرابی بوستر است. در این حالت، شما احساس میکنید پدال ترمز سفت شده و برای متوقف کردن خودرو باید با تمام قدرت وزن خود را روی پدال بیندازید، اما باز هم قدرت ترمزگیری بسیار ضعیف است.
- کالبدشکافی فنی: این مشکل زمانی رخ میدهد که تعادل فشار در دو طرف دیافراگم بوستر برقرار نشود. علت اصلی معمولاً پارگی یا سوراخ شدن دیافراگم لاستیکی داخلی و یا خرابی سوپاپ یک طرفه (Check Valve) است. اگر سوپاپ یک طرفه مسدود شود، خلاء تولید شده توسط منیفولد موتور به داخل مخزن بوستر راه نمییابد و عملاً سیستم تقویتکننده نیرو از مدار خارج میشود. در خودروی RD که ترمزهای دیسکی جلو نیاز به فشار هیدرولیک بالایی دارند، سفت شدن پدال به معنای افزایش ۳ تا ۴ برابری مسافت توقف است.
۲. شنیدن صدای نشت هوا
یکی از نشانههای بسیار دقیق که اغلب رانندگان به آن بیتوجهی میکنند، شنیدن صدای (فیشفیش) یا تخلیه باد در هنگام فشردن یا رها کردن پدال ترمز است.
- کالبدشکافی فنی: این صدا نشاندهنده نشت هوا از واشر آببندی شفت مرکزی یا نشت داخلی در اثر پوسیدگی لاستیکهای بوستر است. اما خطر اینجاست: از آنجایی که بوستر خلاء خود را مستقیماً از منیفولد هوا (محل تامین سوخت و هوای موتور) میگیرد، هرگونه نشت هوا در بوستر به معنای ورود (هوای دزدی) به موتور است.
- اثر جانبی بر موتور: این نشت هوا باعث میشود نسبت ترکیب سوخت و هوا در موتور RD به هم بخورد. در نتیجه، راننده با علائمی مثل لرزش موتور در دور آرام، بالا نرفتن درست دور موتور و یا حتی خاموش شدن خودرو هنگام ترمزگیری شدید مواجه میشود. بنابراین، تعویض مجموعه بوستر ترمز کامل RD در این حالت، هم امنیت ترمز و هم سلامت موتور را تضمین می کند.
۳. پایین رفتن تدریجی پدال
این خطرناکترین نشانه خرابی است. تصور کنید در پشت چراغ قرمز یا در یک ترافیک سنگین هستید؛ پدال را نگه داشته اید، اما احساس میکنید پدال به آرامی و به صورت خزنده زیر پای شما پایین میرود تا به کف اتاق برسد.
- کالبدشکافی فنی: این حالت نشاندهنده فرار روغن در لایههای داخلی پمپ ترمز است. پیستونهای داخل پمپ نمیتوانند فشار هیدرولیک را ثابت نگه دارند و روغن از کنار اورینگها به عقب نشت می کند.
- چرا خرید مجموعه کامل الزامی است؟ در بسیاری از موارد، روغن ترمزی که از پشت پمپ نشت می کند، مستقیماً وارد مخزن فلزی بوستر میشود. از آنجایی که روغن ترمز یک ماده به شدت خورنده و اسیدی است، به محض تماس با دیافراگم لاستیکی بوستر، باعث تورم و پارگی آن میشود. به همین دلیل، متخصصان اکیداً توصیه میکنند اگر پمپ ترمز دچار نشتی شده، حتماً مجموعه بوستر ترمز کامل RD را تهیه کنید؛ زیرا حتی اگر بوستر فعلی شما سالم به نظر برسد، نفوذ روغن به داخل آن عمرش را به چند هفته محدود خواهد کرد و به زودی مجبور به پرداخت هزینه اجرت دوباره خواهید شد.
جدول فوریتهای تعویض:
| علامت مشاهده شده | سطح خطر | قطعه معیوب | پیشنهاد متخصص |
| پدال سفت + صدای موتور عادی | متوسط | سوپاپ یک طرفه یا شیلنگ | بررسی شیلنگ وکیوم |
| پدال سفت + لرزش موتور | بحرانی | دیافراگم داخلی بوستر | تعویض فوری بوستر |
| خالی کردن پدال + سطح روغن ثابت | بحرانی | اورینگهای پمپ ترمز | تعویض مجموعه کامل |
| صدای فیش مداوم زیر پا | زیاد | واشر شفت بوستر | تعویض بوستر |
راهنمای گام به گام نصب و هواگیری بوستر ترمز
نصب مجموعه بوستر ترمز کامل RD یک کار دقیق است. کوچکترین اشتباه در نصب میتواند منجر به درگیری دائمی لنتها یا قطع ترمز شود.
- دسترسی: ابتدا باتری و پایه باتری را جدا کنید تا فضای کافی برای کار روی بوستر ایجاد شود.
- جدا سازی لوله ها: لوله های فلزی متصل به پمپ ترمز را با آچار مخصوص ترمز باز کنید. مراقب باشید رزوهها آسیب نبینند.
- باز کردن از داخل اتاق: ۴ مهره اتصال بوستر به بدنه زیر پدال قرار دارند. همچنین خار اتصال پدال به شفت بوستر را با دقت خارج کنید.
- تنظیم شفت: قبل از بستن مجموعه جدید، طول میله خروجی را با مجموعه قدیمی مقایسه کنید. (بسیار حیاتی برای جلوگیری از درگیری ترمز).
- هواگیری: پس از بستن لوله ها، مخزن را از روغن نو پر کنید. هواگیری را از دورترین چرخ (عقب – شاگرد) شروع کرده و به ترتیب به عقب-راننده، جلو-شاگرد و نهایتاً جلو-راننده برسید.
استاندارد در تولید و انتخاب قطعه
برای اطمینان از کیفیت مجموعه بوستر ترمز کامل RD، باید به استانداردهای ساخت توجه داشت:
- استاندارد لاستیکهای به کار رفته در دیافراگم باید از این جنس باشند تا در دمای منفی ۲۰ درجه زمستان یا مثبت ۸۰ درجه محفظه موتور، خاصیت انعطاف پذیری خود را حفظ کنند.
- تست فشار : مجموعه کامل باید در کارخانه تحت فشار ۱۰۰ بار تست شود تا عدم نشتی پمپ تضمین گردد.
سوالات
۱. آیا میتوانم فقط پمپ ترمز را تعویض کنم؟
بله، اما اگر بوستر شما قدیمی است، احتمال دارد روغن ترمز پمپ قبلی به داخل آن نفوذ کرده باشد. روغن ترمز خاصیت خورندگی شدیدی دارد و دیافراگم بوستر را طی چند هفته سوراخ می کند. لذا خرید مجموعه بوستر ترمز کامل RD اقتصادی تر است.
۲. چرا بعد از تعویض بوستر، ماشین لرزش دارد؟
احتمالاً واشر بین بوستر و منیفولد یا شیلنگ وکیوم نشتی دارد. این باعث ورود هوای (دزدی) به موتور و لرزش در دور آرام میشود.
۳. تفاوت بوستر RD با پژو ۴۰۵ چیست؟
در بسیاری از مدلها پایه اتصال و طول میله پشت پدال متفاوت است. همیشه تاکید کنید که مجموعه را برای خودروی RD میخواهید.
نتیجهگیری
سیستم ترمز، جایی نیست که بتوان در آن با (صرفهجویی غیرمنطقی) ریسک کرد. در مهندسی خودرو، قطعات به دو دسته تزئینی و حیاتی تقسیم می شوند؛ سیستم ترمز نه تنها حیاتی ترین بخش، بلکه آخرین سنگر دفاعی راننده در برابر حوادث است. همانطور که در بخشهای قبلی بررسی شد، خودروی پژو RD به دلیل تداخل مهندسی دو پلتفرم متفاوت (بدنه سنگین ۴۰۵ و قوای محرکه پیکان)، دارای توزیع وزن نامتقارنی است. این عدم تقارن باعث میشود که هنگام ترمزگیریهای شدید، فشار مضاعفی بر دیسکها و کالیپرهای جلو وارد شود. در چنین شرایطی، خودرو به صورت ذاتی به یک سیستم تقویت کننده ترمز قدرتمند نیاز دارد تا بتواند این حجم از اینرسی (ماندگاری حرکت) را مهار کند.
خرید مجموعه بوستر ترمز کامل RD فراتر از یک تعویض قطعه ساده برای رفع عیب است؛ در واقع این کار یک (آپدیت امنیتی) و ارتقای مهندسی برای خودروی شماست. زمانی که شما یک مجموعه کامل و نو را جایگزین قطعات مستهلک میکنید، در واقع هماهنگی میان (خلاء تولیدی موتور و فشار هیدرولیک چرخها) را به نقطه بهینه باز میگردانید.